Ferðamennska

Ferðalög er­lend­is

Mik­il­vægt er að und­ir­búa ferðalög er­lend­is vel og vand­lega þar sem mun flókn­ara get­ur verið að tak­ast á við hlut­ina í um­hverfi sem þú þekk­ir ekki til.

Áður en lagt er af stað er mik­il­vægt að muna eft­ir og/​eða kynna sér:

• Ferðaáætlun sem aðstandendur eru upplýstir um.
• Ferðapassa og flugupplýsingum.
• Bólusetningar en upplýsingar um þær má finna á vef Land­læknisembætt­is­ins. 
• Tryggingar en lækniskostnaður erlendis er mjög dýr.
• Sjúkrabúnaði eins og plástri, mýflugnafælandi efni, sólarvörn, verkjalyf, persónuleg lyf ef eru og upplýsingar um þau og burn free eða annað til að bera á sig ef brunnið er. 
• Svæðið sem ferðast á til og hvort einhverjar sérstakar hættur séu á viðkomandi stað.
• Að hafa persónuleg lyf með í handfarangri ef annar farangur týnist.
• Afþreyingu í fluginu ef börn eru með og að tryggja að þau noti öryggisbúnað flugvélarinnar.
• Setja SOS númerið +45 70 10 50 50 í símann og kynna sér Staðfestingu ferðatryggingar.

Þegar út er komið:

• Nota næga sólarvörn og verja líkamann og höfuð með fatnaði.
• Huga vel að vökvatapi og vega upp á móti því með því að drekka mikið vatn. Einkenni vökvataps geta verið höfuðverkur, ógleði, svimi og máttleysi.
• Velja matvæli sem eru vel elduð. Ís, klakar og kranavatn getur verið varasamt m.t.t. hættu á matareitrun.
• Taka persónuleg lyf á réttum tíma og borða reglulega.
• Hafa börn ávallt í sjónmáli.
• Sýna ábyrga hegðun m.a. hvað varðar áfengi, kynlíf, umferð, strandferðir og vatnasporti. 
• Huga að eigum sínum og þá sérstaklega síma, peningum, myndavél og kortum. Mikilvægt er að nota öryggisskáp inni á hótelherbergi fyrir verðmæti en skilja þau ekki eftir á glámbekk.
• Kynna sér eldvarnir gististaðarins.

Hvernig á að bregðast við tjóni?

Slys eða veik­indi

• Ef um minni slys eða veikindi er að ræða skal kostnaður við aðhlynningu greiddur og reikningar síðan lagðir fram hjá VÍS við heimkomu.
• Í neyðartilvikum er haft samband við SOS. Sími: +4570105050 eða email: sos@sos.dk. Þjónustan er sótt í gegnum Danmörku og þjónustufulltrúar tala fjölmörg tungumál þar á meðal íslensku.
• Sýnið Evrópska sjúkratryggingakortið ef leitað er aðstoðar læknis innan EES.
• Nauðsynlegt er að geyma alla reikninga og framvísa hjá VÍS við heimkomu.

Far­ang­ur

• Nauðsynlegt er að taka myndir af því sem hefur skemmst og skila með tjónstilkynningu.
• Ef farangur skilar sér ekki eða skemmist á flugi skal strax láta vita í afgreiðslu á flugvelli. Fyllið út PIR eyðublað (Property Irregularity Report) og geymið afritið, þar sem því þarf að skila inn með tjónstilkynningu.

Rán/Þ​jófnaður

• Tilkynna skal þjófnað strax til lögreglu í viðkomandi landi og/eða fararstjóra eins fljótt og auðið er. Nauðsynlegt er að skila afriti af öllum skýrslum með tjónstilkynningu.
• ATH. Aðeins eru greiddar bætur vegna þjófnaðar úr híbýlum, bifreiðum, húsvögnum og bátum.

Göngu­ferðir 

Mik­il vakn­ing hef­ur orðið í úti­vist síðustu ár og eru göngu­ferðir hluti þess. Mik­il­vægt er að und­ir­búa sig vel áður en farið er af stað. Ekki hvað síst fyr­ir lengri ferðir. Gild­ir þá einu hvort und­ir­bún­ing­ur­inn snýr að lík­ams­ástandi eða búnaði. Góður fatnaður, skór, göngustaf­ir, vökvi, nesti og teygj­ur eru nauðsyn­leg ásamt þekk­ingu á staðhátt­um, fjar­skipt­um og veður­spá.

Veðurkæl­ing
Mik­il­vægt er að taka ávallt til­lit til veðurkæl­ing­ar. Talað er um að ef 10 m/​​sek vind­hraði er þá sé vind­kæl­ing eft­ir­far­andi:

• 0°C þá er hitastigið í raun -7°C
• -5°C þá er hitastigið í raun -14°C
• -10°C þá er hitastigið í raun -20°C

Útbúnaðarlist­ar

Lista yfir búnað í göngu­ferðum má m.a. sjá á heimasíðum Ferðafé­lags Íslands og Útivist­ar.

Áhættumat göngu­leiða

Ferðafé­lag Íslands og VÍS hafa í sam­ein­ingu unnið að áhættumati nokk­urra göngu­leiða. Mjög gott er að kynna sér áhættumatið áður en lagt er af stað til að sjá hvaða hætt­ur eru til staðar á viðkom­andi göngu­leið og hvar þær eru.

Gönguleiðir

Á vefn­um gonguleidir.is er að finna margar skemmtilegar gönguleiðir á Íslandi. Þar eru upp­lýs­ing­ar um miserfiðar göngu­leiðir, allt frá því að taka stutta stund upp í ferðir sem taka meira en einn dag.

Teygj­ur mik­il­væg­ar

Teygj­ur eru mik­il­væg­ar til að fyr­ir­byggja slys og minnka lík­ur á að vöðvar stytt­ist en við það minnk­ar kraft­ur þeirra. Mik­il­vægt er að teygja strax eft­ir göngu á meðan vöðvarn­ir eru heit­ir því þeir stífna þegar þeir kólna. Gott er að byrja á að teygja stóru vöðvana og enda á þeim minni. Gott er að teygja með bakið beint og leggja áherslu á önd­un. Anda djúpt og fara svo inn í teygj­una á frá­önd­un. Fara enn lengra inn í teygj­una á næstu frá­önd­un og halda þannig áfram í a.m.k. 20-30 sek við hverja teygju.

End­ur­skin

Ef gengið er nærri um­ferð er mik­il­vægt að huga að sýni­leika sín­um. Ef ekið er með lágu ljós­in sér ökumaður gang­andi veg­far­enda sem er dökkklædd­ur ekki fyrr en í 25 metra fjar­lægð. Ef viðkom­andi er með end­ur­skins­merki sést hann aft­ur á móti fimm sinn­um fyrr eða í 125 metra fjar­lægð.

End­ur­skins­merki er ör­ugg og ódýr for­vörn en þau þurfa að vera rétt staðsett. Best er að hafa þau eins neðarlega og hægt er.

• Hangandi merki er best að hafa beggja vegna á hliðum neðst á yfirhöfn.
• Límd merki er best að hafa bæði að framan og aftan neðst á yfirhöfn og fyrir miðju. Þau þola þvott við 40°C.
• Ef endurskinsmerki eru orðin máð og rispuð getur endurskin þeirra minnkað og þörf á að skipta þeim út.

Best er að velja ut­an­yf­irfatnað, skó og tösk­ur sem hafa end­ur­skins­merki á sér. Þá er minnsta hætt­an á að þau gleym­ist eða týn­ist. Ef það er ekki til staðar er hægt að koma við í næsta úti­búi VÍS eða fara í VÍS appið og fá end­ur­skins­merki fyr­ir alla fjöl­skyld­una.

Há­lend­is­ferðir

Á síðustu árum hef­ur ferðamönn­um sem fara um há­lendi Íslands fjölgað mikið. Segja má að á árum áður hafi frek­ar af­markaður hóp­ur ferðast um há­lendið, en nú orðið fer aft­ur á móti fjöld­inn all­ur af ís­lensk­um og er­lend­um ferðamönn­um þar um gang­andi, hjólandi, ak­andi og ríðandi svo nokkuð sé nefnt. Aðstæður uppi á há­lend­inu eru aðrar en á lág­lendi og hætt­ur geta leynst víða. Með góðum und­ir­bún­ingi má koma í veg fyr­ir mörg slys og óhöpp.

• Kynntu þér svæðið sem á að fara um og talaðu við staðkunnuga.
• Kynntu þér vatnsmagn í ám og hvar og hvernig best er að fara yfir.
• Skoðaðu veðurspá.
• Veður á hálendinu getur verið allt annað en á láglendi og jafnvel getur snjóað þar um hásumar.
• Gerðu ferðaáætlun og skildu hana eftir hjá aðstandendum.
• Ferðastu ekki einn/einsömul.
• Vertu vel fjarskiptatækjum búin(n), ásamt korti og áttavita og með þekkingu til að nota búnaðinn.
• Vandaðu persónulegan búnað sérstaklega m.t.t. fatnaðar og matar.
• Mundu að þjónusta á hálendinu er lítil sem engin.
• Ritaðu nafn þitt í gestabækur í þeim skálum sem farið er í.
• Ef ferðast er á bíl og hann bilar skal halda kyrru fyrir. Mun auðveldara er að finna bíl en einstakling á göngu.
• Ef þú tapar áttum eða sérð ekki handa þinna skil vegna veðurs skal halda kyrru fyrir. Halda á þér hita og gera allt til að sofna ekki.

Áhuga­verðar heimasíður og fróðleik­ur

Á net­inu er að finna ýms­ar heimasíður með áhuga­verðum upp­lýs­ing­um um há­lendið og aðra staði. Má þar nefna www.nat.is, www.fi.is, www.uti­vist.is, www.lmi.is og www.sa­fetra­vel.is en þar eru m.a. upp­lýs­ing­ar um at­hygl­is­verða staði, skála, göngu­leiðir, veg­núm­er og þjón­ust­ustaði.

Hella­ferðir

Hell­ar eru mjög mis­mun­andi að stærð og gerð en flest­ir eiga það sam­merkt að vera viðkvæm­ir fyr­ir ágangi. Því er mik­il­vægt að all­ir sem um þá fara beri virðingu fyr­ir um­hverf­inu og skilji við hella eins og komið er að þeim.

Hell­ar geta verið hættu­leg­ir yf­ir­ferðar; mikið um lausa steina, óslétt­ur botn, mis­hátt til lofts og mjög kalt inni. Eng­in fjar­skipti eru mögu­leg í hell­um og því þarf að huga sér­stak­lega ör­yggi hella­skoðara.

• Láta vita af ferðum sínum.
• Hafa traustan ferðafélaga.
• Nota hjálm.
• Vera í góðum gönguskóm.
• Hafa vasaljós og aukaljós og ljós á hjálmi.
• Klæða sig vel. Hitastig er oftast 1-4°C sama á hvaða árstíma .
• Vera í hönskum til að verja hendur fyrir hvössu grjóti.

Útil­ega

Á sumr­in ferðast stór hluti ís­lenskra og er­lendra ferðamanna um landið og eru úti­leg­ur stór part­ur af þeim ferðamáta. Með góðum und­ir­bún­ingi ferðar aukast lík­urn­ar til mun­ar að ferðin gangi vel og ekk­ert óvænt komi uppá.

Hugaðu að:

• Ferðaáætlun
• Akstri þar á meðal færð, veður og búnaði bílsins
• Gististað
• Gönguleiðum og öryggi þeirra
• Bensínafgreiðslustöðum
• Hlýjum og skjólgóðum utanyfirfatnaði
• Góðum skó
• Korti og fjarskiptum
• Sjúkrakassa
• Öryggi við notkun gas- og kolagrilla

Gisti­staðir
Leyfi­legt er að tjalda við aðal­veg og á óræktuðu landi yfir nótt svo fremri sem ekki er gist leng­ur en í þrjár næt­ur.

Leyfi land­eig­enda þarf að fá ef:

• Tjalda á nærri húsi
• Ef tjalda á fleiri en þremur tjöldum saman
• Ef tjalda á á ræktuðu landi

Á tjalda.is og fer­da­lag.is er að finna upp­lýs­ing­ar um tjald­stæði vítt og breytt um landið. Kynnið ykk­ur regl­ur hvers og eins staðar og farið eft­ir þeim. Skiljið jafn­framt við svæðið eins og þið komið að því.

Vetr­ar­ferðir

Bæði inn­lend­um og er­lend­um ferðamönn­um fjölg­ar stöðugt sem ferðast um landið og há­lendið að vetri til. Búnaður, bæði per­sónu­leg­ur og tæki, er ekki sá sami að vetri til og að sumri enda aðstæður gjör­ólík­ar.

Und­ir­búa þarf vetr­ar­ferðir af mun meiri kost­gæfni en ferðir að sumri.

• Kynntu þér svæðið sem á að fara um og talaðu við staðkunnuga.
• Skoðaðu veðurspá ásamt veðurspá síðustu daga þar sem hún getur sagt mikið til um aðstæður.
• Gerðu ferðaáætlun og skildu hana eftir hjá aðstandendum.
• Ferðastu ekki einn/einsömul og verið ávallt á fleiru en einu farartæki.
• Vertu vel fjarskiptatækjum búin(n), ásamt korti og áttavita og með þekkingu til að nota búnaðinn.
• Settu 112 appið í farsímann.
• Vandaðu persónulegan búnað sérstaklega m.t.t. fatnaðar og nestis og hafðu ávallt neyðarnesti.
• Kynntu þér snjóflóðahættu á svæðinu og ekki ferðast um svæði þar sem snjóflóð hafa fallið nýlega. Hafðu meðferðis snjóflóðaýli, snjóflóðastöng og skóflu.
• Ef fara á upp á jökul er mikilvægt að setja sprungu­kortið í gps tækið og fara eftir þeim upplýsingum sem þar eru og gæta þess að ganga í línu.
• Ef farið er um á tæki skal gera ráð fyrir að það geti bilað og því skal hafa með grunnviðgerðarbúnað.
• Ritaðu nafn þitt í gestabækur.
• Ef ferðast er á farartæki og það bilar eða ratað er í villu skal halda kyrru fyrir. Mun auðveldara er að finna farartækið en einstakling á göngu.
• Ef þú tapar áttum eða ekki sést handa sinna skil vegna veðurs skal halda kyrru fyrri. Haltu á þér hita og gerðu allt til að sofna ekki.