Vímuefni

Reyk­ing­ar

Fjöl­mörg efni og efna­sam­bönd í tób­aks­reyk eru hættu­leg heilsu fólks. Þau auka m.a. lík­ur á krabba­meini, hjarta-, æða- og lungna­sjúk­dóm­um. Dæmi þar um er að 90% þeirra sem greinast með lungnakrabbamein reykja eða hafa einhvern tíman reykt og er lungnakrabbamein það krabbamein sem veldur flestum dauðsföllum.

Und­an­farna ára­tugi hef­ur reyk­inga­fólki fækkað. Árið 2022 reyktu 6% fullorðinna Íslend­inga dag­lega. Með fræðslu, aðstoð við að hætta að reykja og verðhækk­un­um á tób­aki er reynt að sporna við reyk­ing­um. Best er að byrja aldrei að reykja en þeir sem hafa áhuga á að hætta geta leitað aðstoðar hjá heim­il­is­lækni eða hringt í síma 800 6030. 

Rafrettur

Rafrettur hafa notið töluverða vinsælda hérlendis meðal fólks sem er að reyna að hætta að reykja. Margar útfærslur eru til af þeim og er útlit þeirra gjarnan miðað að ungmennum. Sú þróun að ungmenni noti rafrettur í auknu mæli er ekki góð og sýna rannsóknir einnig að þau ungmenni sem nota þær eru líklegri til að byrja að reykja síðar. Rafrettur eru það nýjar á markaðinum að ekki er komin nægjanleg reynsla til að segja til um langtímaáhrifa þeirra á heilsu. Ýmislegt sýnir þó að þær geta verið skaðlegar heilsu fólks, bæði hvað varðar nikótínið og önnur efni sem er í vökvanum.

Munntóbak

Neysla munntóbaks er mun útbreiddari en fólk gerir sér grein fyrir því neysla þess er lítið áberandi en dagleg neysla nikkótínpúða og tóbaks í vör var 11% árið 2022. Í reyklausu tóbaki eru efni sem geta valdið krabbameini í nefi, munni, hálsi, vélinda, maga og e.t.v. víðar.

Áfengi

Áfengi er sá vímu­gjafi sem er lög­leg­ur víðast hvar í heim­in­um og hóf­leg neysla þess telst eðli­leg­ur hluti í lífi al­menn­ings. Óhóf­leg neysla get­ur aft­ur á móti skaðað lík­amann og t.d. valdið skorpu­lif­ur, vannær­ingu, bris­bólg­um, skemmd­um á heila og taug­um og áfeng­is­sýki. Ánægjulegt er að sjá þá breytingu að ávallt eru fleiri og fleiri sem velja þann lífsstíl að neyta aldrei áfengis.

Önn­ur vímu­efni

Lík­am­leg­ar og and­leg­ar af­leiðing­ar neyslu annarra vímu­efna geta verið mun al­var­legri. Einn skammt­ur af eit­ur­lyfj­um get­ur dregið neyt­and­ann til dauða og mun al­geng­ara er að fólk verði háð þeim efn­um eft­ir eitt eða örfá skipti.

Sam­fara óhóf­legri neyslu á áfengi og öðrum vímu­efn­um geta orðið breyt­ing­ar á per­sónu­leika viðkom­andi, heim­il­is­hald und­ir­lagt og neysl­an stjórnað til­ver­unni. Fólk und­ir áhrif­um fram­kvæm­ir oft hluti sem það myndi aldrei gera ann­ars og slys eru mun al­geng­ari þegar fólk er und­ir áhrif­um en þegar það er alls­gáð. Þá getur fólk undir áhrifum með sínum framkvæmdum ekki bara skaðað sjálft sig heldur skaðað líka aðra.

Góðar upp­lýs­ing­ar um notk­un áfeng­is, kanna­bis­efna, örv­andi efna, of­skynj­un­ar­efna, sprautufíkn, stera, sveppi og fleira er að finna á heimasíðu SÁÁ.